Katarakt

Kataraktın en sık karşımıza çıkan tipi, bizimle beraber, göz içindeki merceğimizin de yaşlanması sonucu ortaya çıkan yaşa bağlı katarakttır. Lensimiz 40’lı yaşlardan itibaren yaşlanmaya başlar ve pek çok hastalıkta olduğu gibi diabet, UV, sigara, beslenme bozukluğu bu yaşlanma sürecini hızlandırır. Bazen, gençlerde hatta bebeklerde bile katarakta rastlıyoruz. Gençlerde, radyasyon tedavisi gibi dış etkenler veya bazı hastalıklar için kullanımı zorunlu olan kortizonların yan etkileri veya diabet gibi iç etkenler sonucu katarakt oluşabilir. Bebeklerde ise doğumdan hemen sonra bile doğumsal katarakt denilen katarakta rastlanabilir. Bu tip bebek kataraktı ya irsidir, ya da bebek anne karnında embriyo halindeyken örneğin radyasyon veya annenin aldığı bir takım ilaçlar veya sigara kullanması sonucu oluşur.

Katarakt, bilinen en eski hastalıklardan biridir. Tek tedavisi cerrahidir. Oldukça sık görülen bir hastalık olduğundan, katarakt operasyonunun da tarihçesi de milattan öncesine kadar uzanmaktadır. Yaklaşık 4.000 yıl önce de katarakt ameliyatı yapılıyordu. İlk katarakt operasyonlarının Babilde, bulanıklaşan göz merceğinin göze uygulanan bir darbe ile veya göz içine sokulan iğne benzeri bir antik cerrahi aletle göz içine düşürülmesi seklinde yapıldığı bilinmektedir. Kesifleşmiş olan kataraktlı mercek göz içi boşluğuna düşürülerek görmenin önündeki engel kısmen de olsa ortadan kaldırılmakta idi. Bu operasyonları yapanlar da genellikle berber ya da ‘’büyücü’’lerdi. Yüzyıllarca bu antik, ancak basarili teknik kullanıldıktan sonra 1700’lerde ,daha modern bir teknik geliştirilmiş, bulanıklaşan mercek, göz içine düşürülmek yerine gözün dışına alınmaya başlanmıştır. Alınan merceğin yerine, bir başka mercek konulmadığı için, katarakt ameliyatı olan hastalar 1950’li yıllara kadar çok kalın camlı gözlüklere ihtiyaç duymuşlardır. İkinci dünya savaşında savaş uçaklarının camlarının yapımında kullanılan metakrilatın, çatısmalar sırasında pilotların gözüne kaçtığı ve yıllar sonra gözde yabancı cisim reaksiyonu yaratmadığı gözlenmiş ve gözün içine alınan orijinal merceğin yerine yapay göz içi merceği yerleştirme fikri bu sekilde doğmuş, uygulamaya konulmuş ve başarılı olduğu görülmüştür. Tabii Galileo’nun karşılaştığı kadar olmasa da yine de bir takım muhafazakar bilim adamlarının sert muhalefetine rağmen, 1990’li yıllara kadar, sert metakrilat göz içi mercekleri başariyla uygulanmış, son yıllarda katlanabilen yumuşak merceklerin geliştirilmesiyle günümüzdeki modern ameliyat tekniklerine ulaşılmıştır. Göz içi mercekleri, diğer organ protezlerinin aksine, yerleştirilen lensin kalitesine bağlı olarak bir daha değiştirilmesine gerek olmamak üzere, göz içine yerleştirilmekte ve biliyoruz ki teorik olarak birkaç yüzyıl yaşayacak olsak bile yapılarını koruyabilmektedirler.